Vitamin và khoáng chất là chất cần thiết cho cơ thể, tham gia vào cấu trúc tế bào, chuyển hóa năng lượng và tất cả các hoạt động quan trọng của cơ thể. Vitamin và khoáng chất đối với người lớn, trẻ em đều rất quan trọng. Vì thế, bạn cũng cần hình thành thói quen giúp cải thiện sức khỏe bằng cách bổ sung vitamin và khoáng chất trong khẩu phần ăn mỗi ngày.
Vai trò của vitamin đối với cơ thể
Vitamin là những hợp chất hữu cơ mà cơ thể không thể tự tổng hợp được, phần lớn phải lấy từ ngoài vào qua các loại thực phẩm sử dụng hằng ngày. Vitamin tồn tại trong cơ thể với một lượng nhỏ nhưng đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sự sống cũng như các hoạt động sống của cơ thể.
Chức năng của vitamin đối với cơ thể
- Là một trong những thành phần thiết yếu cấu tạo nên tế bào, cần thiết cho sự phát triển và duy trì sự sống của các tế bào.
- Tham gia vào quá trình chuyển hóa các chất.
- Tăng cường hệ miễn dịch của cơ thể.
- Tham gia điều hòa hoạt động của tim với hệ thần kinh.
- Vitamin trong cơ thể như một chất xúc tác giúp đồng hóa và biến đổi thức ăn, tạo năng lượng cung cấp cho các hoạt động của cơ thể.
- Vitamin có khả năng bảo vệ tế bào khỏi các tấn công của các tác nhân nhiễm trùng nhờ đặc tính chống lại quá trình oxy hóa, khử độc và sửa chữa các cấu trúc bị tổn thương.
- Tham gia hỗ trợ điều trị các bệnh lý của cơ thể, làm cường sức khỏe cho cơ thể.
Một số loại vitamin quan trọng
Vitamin có rất nhiều loại khác nhau, ngoài những chức năng chung của vitamin, mỗi loại lại đóng vai trò riêng đối với cơ thể:
- Vitamin B: kích thích ăn uống, giúp da tóc bóng mượt, đặc biệt góp phần vào sự phát triển của hệ thần kinh.
- Vitamin C: Làm chậm sự oxy hóa, ứng dụng nhiều trong da liễu, có khả năng làm tăng sức bền của thành mạch, ứng dụng trong điều trị các bệnh lý xuất huyết.
- Vitamin D: Cùng với canxi giúp kích thích sự phát triển của hệ xương. Thiếu vitamin D sẽ gây nên các tình trạng bệnh lý về xương khớp như còi xương, xương sống cong, chậm mọc răng…
- Vitamin E: Liên quan đến các bệnh lý về da và tế bào máu. Bạn cũng có thể bổ sung bằng cách chọn những thực phẩm giàu vitamin E trong bữa ăn hằng ngày.
- Vitamin K: Là một trong những yếu tố quan trọng liên quan đến sự đông máu. Thiếu vitamin K khiến máu bị khó đông, các vết thương sẽ bị chảy máu liên tục.
Vitamin là một chất quan trọng đối với cơ thể nhưng không có nghĩa là bổ sung vitamin càng nhiều càng tốt. Tình trạng thừa hay thiếu vitamin đều gây nên những bệnh lý của cơ thể ảnh hưởng đến sức khỏe.
Nguyên nhân thiếu vitamin trong cơ thể
- Thành phần thức ăn không đầy đủ.
- Do mắc các bệnh lý về ống tiêu hóa dẫn đến giảm hoặc không hấp thu vitamin.
- Sau dùng thuốc kháng sinh, một số vi khuẩn đường ruột bị tiêu diệt nên ảnh hưởng đến quá trình tổng hợp vitamin.
- Cung cấp lượng vitamin không đáp ứng đúng theo lứa tuổi hay theo nhu cầu của cơ thể.
- Các nguyên nhân khác: do thiếu men di truyền, thiếu yếu tố nội, do sử dụng thuốc,…
Nguyên nhân thừa vitamin
- Thừa vitamin hay gặp ở nhóm vitamin tan trong dầu như vitamin A, vitamin D. Các vitamin tan trong nước ít bị dư thừa hơn do chúng được thải trừ nhanh, ko gây hiện tượng tích lũy.
- Thừa vitamin do lạm dụng thuốc bổ sung vitamin.
- Ăn quá nhiều thức ăn chứa vitamin trong dầu.
Khoáng chất có vai trò gì đối với cơ thể?
Đối với sức khỏe, khoáng chất có vai trò quan trọng tương tự như vitamin. Khoáng chất cũng tham gia vào cấu tạo tế bào, tham gia các hoạt động sống và đặc biệt quan trọng trong việc cân bằng các chất lỏng, duy trì sự phát triển của răng xương, cơ cũng như hỗ trợ cho chức năng của hệ thần kinh.
Cũng giống như vitamin, chất khoáng là chất mà cơ thể không tự sản xuất ra được. Chất khoáng được cung cấp chủ yếu qua đường ăn uống. Một chế độ ăn khoa học đầy đủ chất dinh dưỡng sẽ đảm bảo được sức khỏe.
Một số loại khoáng chất phổ biến
Khoáng chất gồm natri, clorua, kali, canxi, photpho, magie hay các chất khoáng vi lượng như sắt, selen, mangan, flo, đồng, i-ốt. Mỗi chất khoáng lại có những công dụng chức năng riêng. Vai trò của một số khoáng chất quan trọng sử dụng phổ biến:
- Magie: Cần thiết cho chức năng của hệ tiêu hóa nhất là các cơ co thắt và xung thần kinh. Đồng thời Magie còn tham gia kiểm soát lượng đường trong máu, điều hòa huyết áp, duy trì sự chắc khỏe của xương.
- Selen: Là cấu thành của men glutathione peroxidase ảnh hưởng đến mọi thành phần của hệ miễn dịch, tác động đến sự phát triển của bạch cầu. Thiếu hụt selen gây ức chế miễn dịch, suy giảm chức năng bạch cầu, ngăn chặn rối loạn chuyển hóa trong hệ tiêu hóa.
- Sắt: Cần thiết cho quá trình tạo các tế bào máu. Thiếu sắt sẽ gây thiếu máu, rụng tóc, đau đầu chóng mặt.
- Kẽm: Kích thích hoạt động của các enzyme, hỗ trợ hệ miễn dịch, bảo vệ vị giác, khứu giác, liên quan đến sự tổng hợp DNA.
- Clorua: Là một khoáng chất đặc biệt trong cơ thể, là thành phần của dịch dạ dày. Clorua cùng với Natri giúp cơ thể cân bằng hệ chất lỏng trong cơ thể.
- Kali: Cần thiết cho hệ thần kinh trung ương, cũng tham gia vào cân bằng chất lỏng trong cơ thể. Khi nồng độ Kali bị rối loạn có thể gây rối loạn nhịp tim.
- Natri: Kết hợp với Clorua sẽ giúp cân bằng dịch ngoại bào, điều chỉnh huyết áp.
Nguyên nhân gây thiếu khoáng chất
Nguyên nhân chính của sự thiếu hụt khoáng chất đơn giản là bạn không nhận đủ khoáng chất thiết yếu từ thực phẩm hoặc chất bổ sung. Điều này có thể xảy ra do có nhiều loại chế độ ăn kiêng khác nhau có thể dẫn đến sự thiếu hụt này.
Ví dụ như chế độ thiếu trái cây, rau quả hoặc ít calo để giảm cân. Tương tự với những người ăn chay, dị ứng thực phẩm hoặc không dung nạp đường sữa có thể bị thiếu khoáng chất nếu không kiểm soát chế độ ăn uống hiệu quả.
Ngoài ra, tình trạng khó tiêu hóa thức ăn hoặc kém hấp thụ chất dinh dưỡng có thể dẫn đến thiếu chất khoáng. Nguyên nhân tiềm ẩn của các vấn đề này bao gồm:
- Nghiện rượu mãn tính
- Phẫu thuật đường tiêu hóa
- Bệnh về gan, túi mật, ruột, tụy hoặc thận
- Dùng các loại thuốc như thuốc kháng axit, thuốc kháng sinh, thuốc nhuận tràng và thuốc lợi tiểu
Tình trạng thiếu chất khoáng cũng có thể xuất phát từ nhu cầu gia tăng của cơ thể đối với một số khoáng chất. Ví dụ như phụ nữ có thể bị thiếu sắt khi mang thai, mất máu trong kỳ kinh nguyệt và mãn kinh.
Vitamin và khoáng chất là những chất quan trọng của cơ thể, tham gia vào tất cả các chức năng của cơ thể. Tuy là nguyên tố vi lượng nhưng khi cơ thể thừa hoặc thiếu vitamin và khoáng chất sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe. Hãy thiết lập cho mình một chế độ ăn uống phù hợp để đảm bảo sức khỏe phát triển tốt hơn và biết cách bổ sung vitamin đạt hiệu quả tốt nhất.