Các nhà nghiên cứu đang nỗ lực tìm ra loại vaccine phòng chống virus Corona chủng mới gây đại dịch Covid-19 nhưng song song với quá trình này, việc tái sử dụng các loại thuốc hiện có có thể rút ngắn giai đoạn thử nghiệm lâm sàng và chữa trị, cứu sống bệnh nhân.
Bất kỳ hoạt chất hay loại thuốc nào tới khi được kết luận là có tính đặc hiệu trong điều trị cho bệnh nhân Covid-19 đều cần có thời gian để thực hiện các xét nghiệm cần thiết và được cấp phép. Nhưng cuộc khủng hoảng y tế toàn cầu này đòi hỏi tính cấp bách trong thuốc điều trị, thế nên lợi ích của việc sử dụng các loại thuốc đã có trên thị trường là rất rõ ràng.
Hiện tại, trên thế giới có 3 nhóm thuốc đang được chứng minh về hiệu quả của chúng đối với virus Corona chủng mới SARS-CoV-2: Thuốc kháng virus, thuốc điều hòa miễn dịch và thuốc bảo vệ phổi.
Thị trường dược phẩm có xu hướng vừa cạnh tranh, vừa đoàn kết trong cuộc chiến chống đại dịch Covid-19
Thuốc kháng virus
Đây là dòng thuốc được thiết kế để ngăn chặn sự sinh sản của virus hoặc ngăn không cho chúng xâm nhập vào tế bào phổi. Thế giới hiện đã có nhiều loại thuốc kháng virus như thuốc trị cúm thông thường, thuốc điều trị viêm gan C, HIV, Ebola… Bên cạnh đó, các loại thuốc được đặc biệt chú ý trong vụ dịch này là thuốc chống virus gây Hội chứng hô hấp cấp tính nặng (SARS) và Hội chứng hô hấp Trung Đông (MERS), đều do chủng Corona gây ra, trong khi mầm bệnh mới SARS-CoV-2 được coi là một biến thể của virus SARS năm 2002.
Trong phòng thí nghiệm, hoạt chất remdesivir, ban đầu được phát triển để chống virus Ebola, được phát hiện có hiệu quả chống lại virus Corona SARS và MERS. Tuy nhiên, remdesivir, do Công ty dược phẩm Gilead Science của Mỹ sáng chế, vẫn chưa được chính thức phê duyệt ở bất kỳ quốc gia nào trên toàn thế giới. Các thử nghiệm lâm sàng với remdesivir hiện đang được thực hiện ở Mỹ và Trung Quốc.
Cùng với đó cần phải kể đến thuốc chống cúm Avigan của Nhật Bản, với thành phần hoạt chất favilavir, do hãng Fujifilm Holding điều chế. Nhật Bản đã phê chuẩn lưu hành Avigan từ năm 2014 và hiện đang đặt mục tiêu sản xuất 2 triệu liều trước tháng 5-2020. Thuốc kháng virus này công dụng chính là ức chế axit ribonucleic (RNA) của virus và giống như remdesivir, nó cũng có thể chống lại các loại RNA của virus khác nhau.
Các nghiên cứu lâm sàng gần đây ở Trung Quốc cho thấy Avigan đem lại hiệu quả trong điều trị bệnh nhân Covid-19. Từ châu Á, “cơn sốt” Avigan bắt đầu lan khắp thế giới. Nhà virus học người Đức Christian Drosten từ Bệnh viện Charite Berlin mô tả Avigan “đầy triển vọng” sau một số thử nghiệm ở Italia. Các quốc gia khác như Indonesia, với dân số khoảng 270 triệu người, và có lẽ cả Đức, đã đặt hàng triệu liều thuốc này, mặc dù các thử nghiệm thực tế vẫn chưa hoàn tất.
Gây xôn xao trong các tuần gần đây là điều trị Covid-19 bằng thuốc dự phòng sốt rét, thành phần hoạt chất là chloroquine. Trong các thử nghiệm được tiến hành ở Marseille, Pháp, hoạt chất chloroquine được cho là đã ức chế sự tăng sinh của virus Corona chủng mới, từ đó giảm lượng virus, ngăn không cho bệnh tiến triển nặng hơn. Nghiên cứu này đã nhận được sự quan tâm đặc biệt của Tổng thống Mỹ Donald Trump.
Các loại thuốc sốt rét khác có thành phần hoạt chất tương tự hydroxychloroquine hiện cũng đang được thử nghiệm. Các hãng dược lớn như Novartis và Sanofi cũng có kế hoạch cung cấp hàng triệu liều để điều trị cho mọi người trên khắp thế giới nếu cơ quan dược phẩm đưa ra quyết định tích cực. Tuy nhiên, việc sử dụng chloroquine trong điều trị bệnh nhân Covid-19 vẫn đang là chủ đề gây tranh cãi trong giới chuyên môn.
Thuốc hỗ trợ miễn dịch và bảo vệ phổi
Các chất điều hòa miễn dịch có công dụng hạn chế các phản ứng phòng vệ của cơ thể sao cho hệ thống miễn dịch không phản ứng thái quá và gây thêm thiệt hại đe dọa đến tính mạng cho cơ thể. Hiện nay, các kháng thể và liệu pháp miễn dịch khác nhau cũng đang được thử nghiệm về hiệu quả chống lại virus Corona mới.
Trong số các hoạt chất đã được phê duyệt hoặc thử nghiệm là kháng thể leronlimab từ CytoDyn, ban đầu được phát triển chống lại HIV và ung thư vú; 2 kháng thể từ Regeneron, ban đầu được phát triển chống lại MERS và hoạt chất brilacidin từ Dược phẩm Innovation điều trị các bệnh viêm ruột và viêm niêm mạc miệng.
Các loại thuốc bảo vệ phổi được thiết kế để đảm bảo phổi tiếp tục cung cấp đủ oxy cho máu. Mục tiêu là điều trị các tình trạng như xơ phổi vô căn, xảy ra khi có sự tăng sinh bất thường các mô liên kết giữa phế nang và mạch máu xung quanh dẫn đến cứng phổi, hô hấp trở nên nông và nhanh, ho khan, suy hô hấp, thậm chí là tử vong.
Ở Trung Quốc, loại thuốc MS của Novartis và thuốc bevacizumab trị ung thư được sử dụng cho bệnh nhân Covid-19 có vấn đề về phổi cấp tính. Kháng thể tocilizumab của Roche, thường được sử dụng để điều trị viêm khớp dạng thấp và các dạng viêm khớp khác, cũng đang được thử nghiệm về hiệu quả của nó trong việc chống lại tổn thương phổi do tác nhân SARS CoV-2 gây ra.
Một tập đoàn của Đức cũng đang lên kế hoạch thử nghiệm lâm sàng với mesilate. Hoạt chất này, được phê duyệt tại Nhật Bản để điều trị viêm tụy, ức chế một loại enzyme trong tế bào phổi rất cần thiết cho sự xâm nhập của virus SARS CoV-2.
Thị trường dược phẩm có sự cạnh tranh, ganh đua mạnh mẽ, nhưng trong cuộc chiến chống Covid-19 này, một xu hướng tích cực nổi lên là sự hợp tác, phối hợp giữa các công ty dược phẩm hàng đầu để có được sản phẩm hiệu quả càng sớm càng tốt. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) gần đây cũng đã công bố một nghiên cứu quy mô lớn gọi là “thử nghiệm Đoàn kết”. Theo đó, 4 phương án điều trị sẽ được thử nghiệm cùng lúc ở nhiều quốc gia để đánh giá hiệu quả. Tính đến ngày 8-4, đã có 90 nước tham gia thử nghiệm này.
